Giới thiệu:
Vỡ Đê (1936), là một tiểu thuyết phản ánh hiện thực trên một phạm vi khá rộng, từ thành thị đến nông thôn, song tập trung lên án những chính sách, thủ đoạn thống trị của bọn thực dân, quan lại đã đẩy người nông dân vào tình cảnh đói rét cơ cực…
Tác phẩm hiện thực phê phán của Vũ Trọng Phụng đã cho người đọc thấy lại những ngày tăm tối của dân tộc ta dưới ách thống trị của thực dân phong kiến trong giai đoạn trước 1945. Nhà văn đã ca tụng những người cộng sản trong toà báo Lao động thời mặt trận bình dân, những người ngang tàng coi nhà tù là một cái trường đào tạo nên những tay chiến sĩ của cái phần nhân loại bị bóc lột đề chiến đấu với bọn có ở hai vai của mình những cánh tay lao động của người khác.
Thoáng trông thấy một người đàn ông mặc quần áo trắng là một chấm chói lọi giữa cái màu đất bùn của mái gianh điêu tàn. Tuất quay đầu lại nhìn em... Một cách tự nhiên nhất đời, Phú nói:
- Anh Minh được ân xá về đấy chứ có gì là lạ!
Tuất bỗng đỏ cả mặt. Cái mừng rỡ của cô lúc ấy có thể lẫn với cái thẹn. Cô cốc vào đầu Phú mà rằng:
- Rõ phải gió ở đâu ấy! Đã không bảo lại còn cứ trêu người ta.
Rồi khi cái bè vào đến sân, cô cúi đầu lễ phép chào Minh:
- Lạy anh ạ! Anh đã về.
Thấy em ngây ngô, Minh bật cười mà nhạo:
- Không dám ạ. Cô đã về. Gớm, trả con đây này, rãi rớt ướt hết cả một bên vai áo.
Tuất ẵm con xong thì Minh ái ngại nhìn mẹ, thở dài:
- Ba đứa con thì thằng kiếm được tiền bỗng phải đầy, thằng nữa vô nghề nghiệp, mà con gái lại góa chồng sớm! Chán thật, đẻ nhỉ?
Tuất ngây ngô hỏi:
- Anh ở ngoài ấy có khổ lắm không?
Minh cười, gật đầu:
- Cũng khá.
- Quần áo anh sao sang trọng thế? Anh có tiền à?
- Có một ít tiền. Quần áo cũng của... à quên kia! Tôi có quà cho cô đấy!
Minh đưa giò và bánh ra. Rồi đứng lên vươn vai, lại nói:
- Thôi, tôi sang cái võng bên kia để chỗ cho mà ngồi.
Tuất nói như nói với khách:
- Lụt lội, nhà chả ra đâu vào đâu, chỗ đứng chả có, chỗ ngồi thì không, anh bằng lòng vậy.
Minh lại cười nghĩ thầm:
"Người bộc tuệch như thế mà cũng hồng nhan bạc mệnh thì lạ thật!"
Cụ Cử lại nằm xuống bảo con:
- Ừ, con sang võng mà nằm nghỉ kẻo mệt. Mát rười rượi ra đấy. Hãy nằm nghỉ một lát đã, rồi sau sẽ hay.
Trong cái đoạn "rồi sau sẽ hay" ấy, cụ để cả hy vọng khỏi nhịn đói. ý cụ muốn nói đến bữa chiều thì sẽ đi mua gạo bằng tiền của Minh. Chàng cũng hiểu thế, và lẳng lặng bước qua cầu tre, cùng Phú sang chỗ cái võng trên cây ổi cạnh mái bếp.
