Giới thiệu:
Vỡ Đê (1936), là một tiểu thuyết phản ánh hiện thực trên một phạm vi khá rộng, từ thành thị đến nông thôn, song tập trung lên án những chính sách, thủ đoạn thống trị của bọn thực dân, quan lại đã đẩy người nông dân vào tình cảnh đói rét cơ cực…
Tác phẩm hiện thực phê phán của Vũ Trọng Phụng đã cho người đọc thấy lại những ngày tăm tối của dân tộc ta dưới ách thống trị của thực dân phong kiến trong giai đoạn trước 1945. Nhà văn đã ca tụng những người cộng sản trong toà báo Lao động thời mặt trận bình dân, những người ngang tàng coi nhà tù là một cái trường đào tạo nên những tay chiến sĩ của cái phần nhân loại bị bóc lột đề chiến đấu với bọn có ở hai vai của mình những cánh tay lao động của người khác.
- Dân thì cứ chờ... Các quan cũng ngồi ghế trò chuyện, cũng chờ gạo. Rồi ông Công sứ và ông Tuần phủ làm nước chanh để các quý quan giải khát... Rồi lại chụp ảnh. Rồi sau cùng thì các quan bảo dân hãy về đến mai mới có gạo.
- Thế là ngót nghìn con người vui vẻ về à?
- Lại còn vui vẻ gì? Mà có đến ba trăm người định ở lại huyện chờ đến mai...
- Ừcó thế chứ! Thế cho nó thấm thía!
Phú reo thế nhưng cô Tuất kết:
- Mãi đến lúc lính ra đánh đập một lượt họ mới chịu giải tán đi các ngả.
Phú hỏi:
- Thế mai chị có đi nữa không?
Tuất hỏi lại em:
- Cậu bảo có nên đi nữa không? Rồi, không thấy Phú đáp, cô lại tự đáp:
- Cũng phải đi vậy chứ biết làm thế nào?
- Không đi thì chết đói cầm chắc...
- Mà đi thì khổ nhục quá đi mất! Cậu vừa nói gì? Có đi thì cũng chỉ được một bữa thôi. Rồi cũng chết.
Phú làm ra vẻ thảm đạm, chỉ xuống nước:
- Tình cảnh thế này tôi hỏi thật nhé:
- Chị có nhảy quách xuống không?
Thế là nước mắt nước mũi Tuất chảy ra ròng ròng. Cô nức nở đáp trong khi đưa tay áo lên mắt:
- Không vướng thằng Hiền thì... thì... cũng liều đi... cho xong!
Biết mình đùa quá nhả, Phú vội chữa:
- Thôi nín đi, tôi nói đùa dấy mà! Chứ đời nào đến nỗi thế! Đây này, tôi báo cho chị một tin mừng đây này!
Cô Tuất sửng sốt nhìn em, hai lông mày đưa lên phía trán, mắt mở to như để ngỏ sẵn tâm hồn ra chờ cái hy vọng chưa có tên, nhưng Phú tiếp:
- Hôm nay tôi câu được một con cá mè to như thế này này!
Phú đã toan báo tin Minh về mà rồi lại nói thế. Tuất đứng thẳng lên, dậm chân một hồi dữ dội làm cho cái bè tròng trành, mà rằng:
- Này về thì về ngay, mà chết đây thì chết ngay, cậu nghe ra chưa?
Đâm ra sợ hãi, Phú vội rút sào lên, lại cắm xuống, đẩy... Từ đây về đến đầu làng, chàng không nói một lời nào, chàng thỉnh thoảng mỉm cười khi thấy mặt Tuất cứ gần về đến nhà thì lại nhăn nhó lo sợ thêm. Vì rằng cụ Cử hay gắt mắng Tuất, mặc dầu cụ thương Tuất hơn ai hết. Cụ mắng cả vào những lúc cụ biết rõ Tuất không đáng tội chút nào.
